Nereden bakarsak bakalım, bazı istisnalar hariç Türkiye’de olduğu gibi Avrupa’da da solun ciddi bir krizi var. Almanya’da Olaf Scholz sosyal demokrat bir Başbakan olsa da kriz büyük, Haziran’da yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerine şimdiden “kayıp” gözüyle bakanlar oldukça fazla… Türkiye’de seçimi Kılıçdaroğlu kazansaydı bu belki Brezilya’da Lula rüzgarı ile buluşup daha demokratik yeni bir siyasal iklim rüzgarı estirebilirdi ama olmadı…

Demokratik çözümler arama isteği savaş, şiddet ve göç dalgalarına çarparak, güvenlik arayışı üzerinden herkesi teslim alıyor. Yalnızca Türkiye gibi ülkelerde değil, Avrupa’da bile demokrasi, insan hakları, hukuk gibi kavramlar tartışılır hale gelmiş durumda. Gündemi de siyaseti de “daha fazla özgürlük” diyenler değil, “daha fazla güvenlik, daha fazla otorite” diyenler belirliyor. 21. Yüzyılın ilk çeyreği biterken dijital devrimin yarattığı olağanüstü avantajlar, yeniyi yaratmak bir yana eskiye dönerek demokrasiler için dezavantaja dönüşüyor. Demokrasi adına ilerleme değil gerileme yaşanıyor. Giderek artan gericileşme, otoriter eğilimleri büyütürken, bu gerçek karşısında biraraya gelmesi, birlikte davranması gereken sol bir araya gelemediği gibi küçülüyor ve parçalanıyor! Korku siyaseti iş yapıyor ve büyüyen sol değil, sağ oluyor!

Örneğin Almanya’da hükümetin üç ortağından ikisi, yani SPD ve Yeşiller hızla küçülüyorlar. SPD’nin oy oranı yüzde 13’e, Yeşillerin ise yüzde 14’e düşmüş durumda. Seçmenin yalnızca yüzde 27’si hükümetin gidişatından memnun, yüzde 69 hükümetin karşısında konumlanmış durumda. CDU yüzde 31 ile yükselişte ama asıl yükselen, “bütün göçmenlere tek gidişlik bilet alalım” diyen ve oy oranını yüzde 22’ye taşıyarak Almanya’nın ikinci partisi olan sağcı, ırkçı Almanya Alternatif Partisi (AfD).

“Aşırı sağın” daha doğru bir ifadeyle “Yeni Faşizmin” bu yükselişi birçok klasik belirlemeyi de ortadan kaldırmış gözüküyor. Bundan 15-20 yıl önce ama özellikle de sosyalist sistem henüz çökmeden, SSCB dağılmadan örneğin Almanya’da kazınmış kafalar, asker botları, bombardıman ceketi aşırı sağcıların açık sembolleriydi. Bugün bu semboller tarih oldu, “Yeni sağ” ya da “Yeni Faşizm” artık “sıradan” insanlardan ayırt edilemiyor. Yeni faşizm yükselirken, 2010’ların yükselen partisi Sol Parti (Die Linke) de hem düşüşte, hem de ikiye bölünmüş durumda. Orada da ilginç gelişmeler var…

Almanya Milletvekili de olan Sahra Wagenknecht geçen hafta 9 milletvekili ile birlikte yeni bir parti kurdu. Partiye şimdilik “Akıl ve Adalet İttifakı” diyen Wagenknecht, „Alman partilerinin konumlanışını ve siyaset yapma tarzını temelden değiştirme iddiasında. Partiyi bazı çevreler “Ekonomik konularda daha sol, sosyal konularda ise daha sağcı” olarak nitelendirseler de son kamuoyu araştırmasında partinin oyu yüzde 4 olarak tespit edilmiş olsa da oy potansiyelinin yüzde 25 olduğu ve partinin hem AfD’den hem de soldan oy alacağı belirtiliyor. Nitekim partinin Eşbaşkanı Wagenknecht “AfD bu kadar güçlü çünkü siyaset çok kötü. Çünkü pek çok insan artık temsil edildiğini hissetmiyor, çünkü şu anda Berlin’de iktidarda olan politikacıların sorunlarını bilmediklerini, onları umursamadıklarını hissine sahipler. Sıradan vatandaşların hayatı oldukça zor. Pek çok insanın sağcı görüşlerle hiçbir ilgisinin olmadığını, bunun yerine öfke ve memnuniyetsizlik nedeniyle AfD’ye oy verdiğini biliyorum. Biz bu insanları kazanmak ve yeni bir siyaset inşa etmek istiyoruz” diyor.

Seçim yenilgisinin faturası “ittifak fikrine” çıkartılınca Millet İttifakı partileri bir araya gelip “ittifak bitti” deme cesareti bile gösteremeden ittifak kendiliğinden dağılmıştı. Bu dağılma hali, önce İYİ Parti’nin “81 ilde hür ve müstakil olarak seçimlere giriyoruz” açıklamalarıyla ete kemiğe büründü, sonra da İYİ Parti’nin GİK kararıyla kesinleşti. Böylece AKP’nin 2018 seçimlerinden bu yana dağıtmaya çalıştığı ittifak “kendiliğinden” dağılmış oldu!

Masa başı ittifakın dağılmış olması seçmeni aynı oranda etkiler mi bilinmez ama İYİ Parti’de dün de İstanbul Milletvekili Ayşe Sibel Yanıkömeroğlu’nun istifasıyla gördüğümüz gibi arkası gelmez istifaların yalnızca Akşener’i değil, aynı zamanda henüz kurumsallaşamamış İYİ Parti’yi çok daha zorlayacağı kesin. Eleştirinin hiçbir biçimine tahammül etmeyen Meral Akşener’in her eleştiriden sonra “televizyonlarıyla, kalemşörleriyle ve maaşlı yorumcularıyla bizi yaylım ateşine tutacaklar ama adına ittifak dedikleri bu maskeli baloya boyun eğmeyeceğiz, manda ve himaye tuzağına geçit vermeyeceğiz” şeklindeki zehir zemberek sözlerinin partisini bir arada tutması çok zor gözüktüğü gibi, “Hür ve müstakil olarak dimdik yürümesi” de imkansızlaşıyor. Çünkü seçim dediğin son tahlilde sonuçtur. İYİ Parti için “Dimyat’a giderken evdeki bulgurdan olma olasılığı” her gün biraz daha gerçeğe dönüşüyor…

Yerel seçim matematiği ortadayken, AKP-MHP bloğunun koca bir ülkeye dayattığı ve zorunlu hale getirdiği ittifakı sistemi eleştirileceğine ittifak fikrinin mahkum edilmesi, ittifakın kavram olarak bile reddedilerek, “işbirliği” kavramını kullanmak ne İYİ Parti’nin, ne de CHP’nin lehine olur. Eleştirilmesi gereken ittifak fikri değil, partileri kendisi olmaktan çıkarak, adeta siyaseti sokaktan alıp masa başı bir “İttifak Partisi”ne dönüşen anlayıştır.

Ortaya çıkan sonucu birçok açıdan değerlendirmek, İYİ Parti’nin bu hamlesiyle iktidarın elini güçlendirdiğini, Erdoğan’ın her fırsatta bir kez daha “biz demiştik” demeye devam edeceğini ve bu sonucun muhalif seçmende yeni duygusal kırılmalar yaratacağını söylemek mümkün olsa da özellikle CHP bunlara takılmadan masa başı olmayan “sokak ve sandık ittifakını” öne çıkarmalıdır. Çünkü çok açık ki, olmazı tartışmak, yeniden yeniden ittifak konuşmak hem zaman kaybı, hem de moral bozmak anlamına gelecektir.

Ekrem İmamoğlu’nun yeniden gündeme taşıdığı “İstanbul İttifakı” fikrinden hareket ederek önce sokakta, sonra sandıkta “taban ittifakını” sağlamalı. Bu CHP açısından yeni bir şans olabilir. CHP sağ seçmeni itmeden ama yalnızca sağa da odaklanmaktan uzaklaşarak, dönüp sola ve HEDEP’e bakabilir.

Yerel seçimlerle ilgili hem aday belirleme yönteminde, hem de ittifak anlayışında CHP’nin yapması gereken önemli bir hamleyi “Kent Uzlaşısı” formülüyle HEDEP gündeme taşıdı.

Savaş, şiddet, ırkçılık kendilerine meşru zeminler bularak olağanlaşıyor. Demokrasi açısından önemli deneylere sahip Avrupa Birliği, siyasal İslam ve HAMAS gibi konularda haklı eleştiriler yapsa da İsrail’in saldırganlığına, savaş suçuna karşı çıkmak bir yana itiraz bile edemiyor. Dünyanın en eski sosyal demokrat partisi Alman SPD, savaşa açıktan karşı çıkamıyor, partinin Genel Başkanı Scholz, “İsrail bir demokrasidir ve insan haklarına ve uluslararası hukuka göre hareket eden bir ülkedir. Bu nedenle İsrail’e yönelik suçlamalar absürt” diyebiliyor. İngiltere İşçi Partisi’nin Genel Başkanı Starmer ve partinin milletvekili çoğunluğu İsrail’in “kendisini savunma hakkı olduğunu” söyleyerek “ateşkes çağrısını” normalmiş gibi reddedebiliyor. İdeolojik-politik duruşu nedeniyle doğal savaş karşıtı olması gereken partide 56 milletvekilinin ateşkesin lehinde oy kullanması kriz yaratıyor!

Yer yer savaş, ırkçılık, gelir dağılımında adalet gibi konularda aykırı sesler çıksa da sistemin devamını isteyenler bildiğini okuyor. “Çoğunluğun” ne uluslararası hukuk, ne de uluslararası sözleşmeler diye bir derdi kalmamış durumda, tıpkı Türkiye’de olduğu gibi…

Yargıtay’ın AYM kararını tanımaması da, AYM Başkanı için Kandil adresi gösterilmesi de iktidar cenahında sanki çok normal bir şeymiş gibi konuşuluyor. Sayıştay’ın Trabzon, Erzurum, Kocaeli gibi AKP belediyelerindeki usulsüzlüklerle ilgili yayınladığı rapor ya da HEDEP’in kayyum atanan Diyarbakır’ın Bağlar ve Kayapınar belediyelerindeki rüşvet ve yolsuzluk iddiaları iktidar medyasında yer bulamazken, Tunç Soyer’e ardı ardına gelen soruşturma hamlelerinin yandaş medyada ses getirmesi, yalnızca sistemin çifte standartını değil aynı zamanda sistemin çürümüşlüğünü gösteriyor olsa da “olağanlaşma” duvarını aşıp, toplumsal tepkiye dönüşmüyor. “Devlet büyüklerine hakaret edildi” diyerek aslında “gaflet, delalet ve hıyanet içinde olan” son padişah Vahdettin’e sahip çıkılmasının asıl olarak Cumhuriyet’le ve Atatürk’le hesaplaşma olduğu bilinse de toplumun tamamında olmasa bile son seçimde değişime oy veren yüzde 48,5’da da infiale dönüşmüyor! 

Can Atalay’la ilgili hak gaspına mecliste ve meclis dışında alınan tavır ve “Adalet Nöbetleri” sıradanlaşarak, “rutin görev” kapsamına girerek gürültüler arasında kayboluyor…

CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in Hrant Dink’in katili Ogün Samast’ın “iyi halden serbest bırakılmasını” protesto etmek için vurulduğu yere yani AGOS Gazetesi önüne gitmesi toplumsal vicdanın hareket geçmesini sağlayamıyor ama içinde muhalefetin bir bölümünün de olduğu büyük bir ırkçı koro Özgür Özel’in Kürt opera sanatçısı Pervin Chakar’ın elini sanata ve sanatçıya duyduğu saygıdan dolayı öpmesi büyük gürültü koparabiliyor…

Bütün bunları çok daha uzatabiliriz ama sonuç değişmez…

Doğrudan Cumhuriyetle ve Atatürk’le hesaplaşmayı göze alamayan “Hilafetçi ve Yeni Osmanlıcı” zihniyet bu yüzden hep arkadan dolaşıyor, cumhuriyeti ve onun bağlantılı milli bayramları her fırsatta önemsizleştirmeye çalışıyor. Türkiye Cumhuriyeti’ni Osmanlı’yla iç içe gösterme çabasının da zaman zaman Abdülhamit’ten ve Vahdettin’den kahraman yaratmaya çabasının da “koca bir imparatorluğu” batıran Osmanlı Hanedanı’nı allayıp pullamayı ve hep “muhteşem” olarak gösterme çabasının da nedeni bu! Erdoğan bu yüzden, tıpkı Osmanlı Sarayı’nın tarih yazıcıları olan Şehnâmeci’ler ya da Vak’a-Nüvis’ler gibi gerçek tarihin değil, 1923-1938 dönemini bazen “mahkum ederek” bazen de “yok sayarak”  kendisi ile başlayan “yeni” tarihin ezberlenmesini istiyor!

Çünkü Cumhuriyet, iktidarın kaynağını gökyüzünden yeryüzüne indirmenin, “tanrı kullanılarak” doğuştun elde edilen imtiyazın, kulun, tebanın ve ümmetin yerine eşitliğin, bireyin, yurttaşın geçmesidir!
Cumhuriyet hurafenin yerine, aklın ve bilimin tesisidir!
Siyasal İslamcı gelenek tam da bu nedenlerle “egemenliğin gökyüzünden yeryüzüne inmesinden”, anayasaya ve meclise “egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” yazılmasından ve “kul-iktidar” ilişkisinin bozulmasından, akıldan, sorgulamadan, bilimden, laiklik ve demokrasiden hep rahatsız olmuştur.
16. Yüzyıldan bu yana bilimde, üretimde, sanat ve kültürde evrensel ölçülerde bir tek önemli hamlesi olmayan Osmanlı övgüsünde, Cumhuriyetin özellikle ilk döneminin yerden yere vurulmasında bu rahatsızlık hep belirleyici olmuştur. Nitekim Cumhuriyet değerlerine ve sembollerine saldırmanın, Atatürk ve CHP düşmanlığında, bilerek ve isteyerek laikliği ve demokrasiyi işletmemenin arka planındaki düşünsel nedenleri buralarda aramak gerekir…

Açık ki, “Yeni Osmanlıcı” zihniyete verilen tavizler adım adım Cumhuriyetin içini boşalttı, siyasal İslamın ideolojik-politik hegomanyasını inşa etti. Cumhuriyetin bütün kurumları el değiştirdi. Yasama, Yürütme ve Yargı arasındaki kuvvetler ayrılığı, kuvvetler birliğine dönüştü. Meclis işlevini yitirdi.
Laiklik kağıt üzerinde kaldı. Eğitim, bilimsel ve laik olmaktan çıktı.
Kamu kuruluşları özelleştirildi. Ekonomik eşitsizlik arttı. Kamunun bütün olanakları birkaç firmaya ve kişiye teslim edildi.
Ucube bir sistem sonucu Cumhurbaşkanı partili olunca, uygulamalarda ayrımcılık derinleşti! Liyakat bitti, partizanlık belirleyici oldu!
Yurttaşlar ortadan ikiye bölündü!
Sistem değişti, devlet de parti devletine dönüştü…
Türkiye’nin ilerlemesi durdu, Cumhuriyet aydınlanması yarım kaldı!
Ne yapay zekayı, ne biyoteknolojiyi, ne “Sanayi 4.0”ı, ne de “Toplum 5.0”ı konuşabiliyoruz. Aklın ve bilimin devre dışı bırakıldığı, dini referansların belirleyici hale geldiği, devletin parti devletine dönüştüğü bir dönemden geçiyoruz…
Türkiye ilerlemek bir yana geriliyor…
Hukuk yerine yan yolların öne çıktığı, “siyaset, ticaret ve tarikat” üçgeninin açtığı kanaldan tehditin ve kutuplaşmanın havalarda uçuştuğu bir siyasi ortam yaşanıyor…
Cumhuriyetin 100. yılında gerçek bu!
Bu yüzden tercih yapmak durumundayız:
Ya bu gerçeği görüp bakış açımızı değiştireceğiz ve yüzüncü yılında yeni bir anayasa yeni bir meclis ve demokrasiyle taçlanmış yeni bir cumhuriyet kuracağız ya da “durumu idare etmeye devam ederek” Cumhuriyetten de, demokrasiden de iyice uzaklaşacağız!

Türkiye bir garip ülke. Mevcut iktidar uzatılan tezkere tartışmalarında da görüldüğü gibi Suriye ve Irak müdahalesinde sanki hiç dahli yokmuş gibi davranıyor. Özellikle Suriye’ye yapılan müdahalelerle İsrail karşısındaki en diri güç olan Suriye’nin parçalanarak zayıf düşürülmesinde ve bu sonucun fiili olarak İsrail’in elinde güçlendirdiğini görmezden geliyor. Oysa çok açık ki, Suriye ve Irak parçalanmasaydı, İsrail Filistinlilere karşı bu kadar pervarsızca saldıramaz, hem de kameralar önünde hastane vurarak katliam yapamazdı!
Hamas İsrail çatışmasında BM ve Arap Birliği de, iktidar ve muhalefet de televizyon seyircisi olmaktan öteye geçemiyor! Hamas’ın “teröristliği” veya İsrail’deki “Apartheit rejimi” ve katliamcı yanı eleştirilse de ortaya barışı ve uzun vadeli çözümü önceleyen bir politik hat çıkmıyor. Oysa Türkiye’yi “seyirci” pozisyonundan çıkaracak bir çözüm anahtarını CHP 2018’den bu yana önerip duruyor ama CHP’deki “apolitikleşme” ve iç tartışmalar çözüm anahtarının kamuoyuna maledilerek tartışılmasını fiili olarak engelliyor. 
Kılıçdaroğlu bu hafta CHP Meclis Grubu’nda yaptığı konuşmada “Biz Filistin halkının kendi topraklarına kavuşmasını istiyoruz. Filistin halkına yönelik insanlık dışı ablukanın kaldırılmasını istiyoruz. Biz Ortadoğu’ya barışın gelmesi için Ortadoğu Barış ve İşbirliği Teşkilatı’nın kurularak Türkiye’nin bölgeye barış getirmesini istiyoruz, bu bizim politikamız ama şu anki hükümetin de bunu uygulaması gerekiyor” diyerek “unutulan” önemli bir projeyi hatırlattı.

CHP’DEN DOĞRU ÖNERMELER

CHP’nin karakışa dönüşen “Arap Baharı”na ve Suriye’ye yönelik müdahalelere karşı tavrı hep savaş ve müdahaleyi değil barışı ve diyaloğu önceleyen sağlıklı bir tavrı oldu. 2011’den itibaren yapılan Şam ziyaretleri bu yaklaşımın sonucuydu. CHP, iktidarın Esad’ın gidişine odaklanan politikalarının yanlış olduğuna hep dikkat çektiği gibi, İslami cihatçı örgütlere yapılan yardımları da, “eğit-donat” politikalarını da bu politikaların sonucu ortaya çıkan göç dalgalarını da haklı olarak hep eleştirdi ama içeride yükselen milliyetçi dalganın da etkisiyle bölgede başka bir politikanın olabileceğine yönelik ısrarcı olmadı!

CHP buna rağmen 2019’da kendi siyasal tarihi içinde çok önemli ve iddialı bir çalışmaya imza attı ve İstanbul’da “Uluslararası Suriye Konferansı” düzenledi. Konferansa AB Türkiye Temsilciliği, ABD ve Rusya’nın yanı sıra, İran, Lübnan, Suriye, Irak’tan çok sayıda uzman ve gazeteci katıldı. “Suriye Sorununun Uluslararası Boyutları, Suriyeli Sığınmacıların Karşılaştıkları Sorunlar, Toplumsal Yaşam ve Uyum, Bölgedeki Aktörlerin Stratejik Konumları, Yerel Yönetimlerin Rolü” gibi önemli başlıkların tartışıldığı Konferans’ta yayınlanan sonuç bildirgesinde, Suriye’deki savaşa müdahil olan bölge ülkelerinin, bölgenin huzur, barış ve istikrarı için Suriye’deki savaşı bitirmeye odaklanmaları gerektiği” vurgulandı. Kılıçdaroğlu konferansta yaptığı konuşmada  “Ankara ile Şam arasındaki yolun barışa giden en kestirme yol olduğunu asla unutmamalıyız” dedi…

Bu gerçek kentlere de yansıyor. Kentlerin gelişkinliğinin yalnızca altyapılarıyla ölçülmediği çok uzun süredir bilinen bir gerçeklik. Yaşanabilir kentler için kriterler altyapıdan başlıyor, eğitime, çevreye duyarlılığa, yeşil alana, toplu taşımaya, yaya ve motorsuz erişime, sağlık hizmetlerine, kültüre ulaşıma, yaşlı, engelli ve çocukların hizmetlere ulaşma hızına kadar geniş bir hizmet alanına kadar yayılıyor. Türkiye’nin ilerleyip ilerlemediğini test etmek için, kuşkusuz ekonomik krize, gelir dağılımına, yargıya ve oligarşik bir yapıya dönüşen sistemin kendisine bakmak gerekir ama küresel ölçekte “yaşanabilir kentler” sıralamasına baktığımızda bile ülkenin gelişimi ile ilgili tabloyu net olarak görebiliyoruz: The Economist’in beş temel kriter, yani kültür ve çevre, eğitim, sağlık hizmetleri, altyapı ve istikrar üzerinden giderek oluşturduğu “Avrupa’nın en yaşanabilir şehirler” listesinde İstanbul savaş halindeki Kiev’den sonra ikinci!

Kaldı ki, 21 yıllık AKP iktidarı, gelişim açısından bırakın genel değerlendirme kriterlerini, 10 yıl önce kendi belirlediği hedeflerinin de çok gerisine düşmüş durumda: Türkiye, ne dünyanın en büyük 10 ekonomisi içinde, ne yıllık bütçe 2 trilyon doları aşmış durumda, ne de kişi başına düşen yıllık gelir 25 bin dolar!

Bu gerçek otoriterleşmeyi, otoriterleşme de hukuğu ortadan kaldırıyor, kutuplaşmayı teşvik ediyor ve güven duygusunu ortadan kaldırıyor. İtiraz ve karşı çıkışı etkisizleştiriyor, dayanışma gücünü azaltıyor. Ekonomik kriz, şiddet, savaş ve göç dalgası da belirsizliği ve geleceğe bakışta umutsuzluğu derinleştiriyor. Bu sonuçlar izlenen siyasetle doğrudan bağlı olduğu için Türkiye ilerlemiyor, geriliyor.
30 Ağustos’un 101. Yılında, Cumhuriyetin ikinci yüzyılında gerçek bu!

ABDÜLHAMİT VE ERDOĞAN BENZERLİĞİ

Türkiye’nin son yılları hızla 1908 İkinci Meşrutiyet’in ilanı öncesine benziyor. II. Abdülhamit’le Erdoğan arasında benzerlikler hızla artıyor. İstibdat, yani tek adam yönetiminde “hak ve özgürlük tanımayan despotizm” artarken, meclis işlevini yitiriyor, alternatif medya RTÜK sopasıyla cezalandırılıyor, yaşam tarzına müdahaleler artıyor. Eğitim birliğini ve karma eğitimi ortadan kaldıracak “gençler birbirini taciz edebilir, gerekirse kız okulları açarız” önerileri, yasaklanan festivaller ve konserler, gazeteciler cezaevindeyken, 12 yaşındaki çocuğu istismardan tutuklanan tarikat Şeyhinin infaz yasasından yararlanacak olması, uçuş esnasında pilotların kokpitte namaz kılınmasının önü açılması, mesai ve ders saatlerinin Cuma namazına göre ayarlanmasına ilişkin fetvalar ve sonradan “biz öyle demek istemedik” denilse de İstanbul Valiliğinin açık alanlarda içki yasağı sistem üzerinden toplumsal yaşama müdahaleyi açıkça gösteriyor…

Eski Adalet Bakanı Seyfi Oktay’ın Ergenekon sürecinde “Yargı camiası üzerinde hakimiyet kurarak yargı adaletini engellemek ve böylece baskı altına alarak Ergenekon örgütünün istekleri doğrultusunda hareket ettirmeye çalışmak” yalanıyla gözaltına alınmasını ve yargılanması sırasında “Bir Adalet Bakanı’nın Adalet Mücadelesini” anlatan ve Necdet Saraç’ın derlediği “SAVUNMA” adlı kitap İMGE Yayınevi’nden çıktı. Kitabın Önsöz’ünü CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu yazarken, gazeteci Merdan Yanardağ, Eski Yargıtay Başkanı Prof. Dr. Sami Selçuk, Avukat Şeyho Saya, Avukat Ahmet Akgül, Avukat Bülent Yücetürk, Dr. Servet Ünsal, Veli Ağbaba, gazeteci İsmail Saymaz, dönemin müşaviri İsmail Koç ve çocukları İrfan ve Ali Rıza Oktay süreci çeşitli açılardan anlatarak kitaba katkı sundular.

İşte o katkılardan bazı başlıklar:

“Sayın Oktay’ın Adalet Bakanlığı dönemi, ülkemizin ‘Hak-Hu¬kuk-Adalet’ mücadelesi tarihinin seçkin örnekleri arasındadır. Ömrünü, ‘Herkes için ve her alanda adalet’ ülküsüne adamış olan Seyfi Oktay elbette, adaletsizliği, hukuksuzluğu, haksızlığı amaç edinmişlerin hedefi olacaktı; oldu da…”

Kemal Kılıçdaroğlu (CHP Genel Başkanı)

*

“Kuşkulunun ya da sanığın sorgusu yapılırken uygulanacak kuralları getiren, bu yüzden de hukukumuzda kalıcı bir iz bırakan eski adalet bakanlarından Sayın Seyfi Oktay’ın yayımlanan kitabını salık veririm.”

Prof. Dr. Sami Selçuk (Eski Yargıtay Başkanı)

*

“Bu kitap, eski adalet bakanı Seyfi Oktay’ın, gelecek kuşaklara ışık tutacak tarihsel bir belge niteliğindeki hukuk mücadelesini anlatıyor.”

Merdan Yanardağ (Gazeteci)

*

“Seyfi Oktay, gözaltı sürelerini kısaltarak ve sorguda avukat bulundurma zorunluluğu getirerek devrim niteliğinde bir reforma imza attı.”

Av. Bülent Yücetürk

*