Altyapının gelişmesi, teknolojinin hakimiyeti, yollar, havalimanları, modern cihazlar hatta yapay zeka tek başına ilerlemenin adresi değil. Dünyada gelişmenin, ilerlemenin kriterleri, “İnsani Gelişme Endeksi” çalışmalarında da görüldüğü gibi insan odaklı olarak değişti: Uzun ve sağlıklı bir yaşamdan bilgi ve insana yakışır yaşam standardına, eğitimden, kültürel faaliyetlerden yararlanmada kişi başına düşen gayri safi milli gelirden alınan paya, insan haklarına önem vermekten insanların kimliklerine ve değerlerine saygı duymaya, farklı seslerin duyulmasını sağlamaya kadar geniş bir alana yayılıyor.
Bu gerçek kentlere de yansıyor. Kentlerin gelişkinliğinin yalnızca altyapılarıyla ölçülmediği çok uzun süredir bilinen bir gerçeklik. Yaşanabilir kentler için kriterler altyapıdan başlıyor, eğitime, çevreye duyarlılığa, yeşil alana, toplu taşımaya, yaya ve motorsuz erişime, sağlık hizmetlerine, kültüre ulaşıma, yaşlı, engelli ve çocukların hizmetlere ulaşma hızına kadar geniş bir hizmet alanına kadar yayılıyor. Türkiye’nin ilerleyip ilerlemediğini test etmek için, kuşkusuz ekonomik krize, gelir dağılımına, yargıya ve oligarşik bir yapıya dönüşen sistemin kendisine bakmak gerekir ama küresel ölçekte “yaşanabilir kentler” sıralamasına baktığımızda bile ülkenin gelişimi ile ilgili tabloyu net olarak görebiliyoruz: The Economist’in beş temel kriter, yani kültür ve çevre, eğitim, sağlık hizmetleri, altyapı ve istikrar üzerinden giderek oluşturduğu “Avrupa’nın en yaşanabilir şehirler” listesinde İstanbul savaş halindeki Kiev’den sonra ikinci!
Kaldı ki, 21 yıllık AKP iktidarı, gelişim açısından bırakın genel değerlendirme kriterlerini, 10 yıl önce kendi belirlediği hedeflerinin de çok gerisine düşmüş durumda: Türkiye, ne dünyanın en büyük 10 ekonomisi içinde, ne yıllık bütçe 2 trilyon doları aşmış durumda, ne de kişi başına düşen yıllık gelir 25 bin dolar!
Bu gerçek otoriterleşmeyi, otoriterleşme de hukuğu ortadan kaldırıyor, kutuplaşmayı teşvik ediyor ve güven duygusunu ortadan kaldırıyor. İtiraz ve karşı çıkışı etkisizleştiriyor, dayanışma gücünü azaltıyor. Ekonomik kriz, şiddet, savaş ve göç dalgası da belirsizliği ve geleceğe bakışta umutsuzluğu derinleştiriyor. Bu sonuçlar izlenen siyasetle doğrudan bağlı olduğu için Türkiye ilerlemiyor, geriliyor.
30 Ağustos’un 101. Yılında, Cumhuriyetin ikinci yüzyılında gerçek bu!
ABDÜLHAMİT VE ERDOĞAN BENZERLİĞİ
Türkiye’nin son yılları hızla 1908 İkinci Meşrutiyet’in ilanı öncesine benziyor. II. Abdülhamit’le Erdoğan arasında benzerlikler hızla artıyor. İstibdat, yani tek adam yönetiminde “hak ve özgürlük tanımayan despotizm” artarken, meclis işlevini yitiriyor, alternatif medya RTÜK sopasıyla cezalandırılıyor, yaşam tarzına müdahaleler artıyor. Eğitim birliğini ve karma eğitimi ortadan kaldıracak “gençler birbirini taciz edebilir, gerekirse kız okulları açarız” önerileri, yasaklanan festivaller ve konserler, gazeteciler cezaevindeyken, 12 yaşındaki çocuğu istismardan tutuklanan tarikat Şeyhinin infaz yasasından yararlanacak olması, uçuş esnasında pilotların kokpitte namaz kılınmasının önü açılması, mesai ve ders saatlerinin Cuma namazına göre ayarlanmasına ilişkin fetvalar ve sonradan “biz öyle demek istemedik” denilse de İstanbul Valiliğinin açık alanlarda içki yasağı sistem üzerinden toplumsal yaşama müdahaleyi açıkça gösteriyor…