6 May\u0131s 1972’de Denizler idam edildi\u011finde k\u00fc\u00e7\u00fckt\u00fcm ama annemin ve ailedeki b\u00fct\u00fcn kad\u0131nlar\u0131n\u0131n a\u011flad\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rl\u0131yorum. Oysa ne Deniz, ne Yusuf, ne de ‚Dede\u2019 H\u00fcseyin akrabam\u0131zd\u0131. Kan ba\u011f\u0131 yoktu aram\u0131zda…<\/p>\n\n\n\n
Aram\u0131zda kan ba\u011f\u0131 yoktu ama daha sonralar\u0131 \u00e7ok iyi anlad\u0131m ki, annemle Deniz’in, H\u00fcseyin\u2019in ya da Yusuf\u2019un aras\u0131nda ad\u0131 konulmam\u0131\u015f muhte\u015fem bir duygusal ba\u011f vard\u0131. Bu ba\u011f, mazlumlarla, haks\u0131zl\u0131\u011fa ba\u015fkald\u0131ranlar aras\u0131nda kendili\u011finden olu\u015fan ve kopart\u0131l\u0131p at\u0131lma \u015fans\u0131 olmayan bir ba\u011fd\u0131. D\u00fcnyan\u0131n en g\u00fc\u00e7l\u00fc ipinden daha sa\u011flam olan, i\u015fte o ba\u011f, t\u0131pk\u0131 benim annemde oldu\u011fu gibi, binlerce anneyi de Denizlerle hemen \u2018siyasi akraba\u2019 yap\u0131yordu\u2026<\/p>\n\n\n\n
O \u00f6yle bir ba\u011fd\u0131 ki, bir kez olu\u015funca aradan y\u0131llar da ge\u00e7se kendisini hep hat\u0131rlat\u0131yordu. Bazen filmlerde ve belgesellerde g\u00f6zya\u015f\u0131 olarak, bazen t\u00fcrk\u00fclerde ya da mar\u015flarda, bazen de s\u0131k\u0131l\u0131 bir yumruk olarak meydanlarda! \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fczlerce y\u0131ld\u0131r ya\u015fayarak \u00f6\u011frendi ki tarih, kahramanlar\u0131n \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fcne hi\u00e7 tan\u0131kl\u0131k etmedi\u011fi gibi, efsaneleri \u00f6ld\u00fcrmek de hi\u00e7bir zaman m\u00fcmk\u00fcn olmam\u0131\u015ft\u0131r!<\/p>\n\n\n\n
Bu yaln\u0131zca Deniz Gezmi\u015f, H\u00fcseyin \u0130nan ve Yusuf Aslan\u2019a \u00f6zg\u00fc bir durum de\u011fildir\u2026 Hallac\u0131 Mansur\u2019dan \u015eeyh Bedrettin\u2019ten bu yana hep b\u00f6yle olmu\u015ftur\u2026 Onlar bu tav\u0131rlar\u0131n\u0131 idam sehpalar\u0131n\u0131 tekmelerken de g\u00f6sterdiler: T\u00fcrk ve K\u00fcrt halklar\u0131n\u0131n karde\u015fli\u011fine ve ortak m\u00fccadelesine y\u00f6nelik yapt\u0131klar\u0131 \u00e7a\u011fr\u0131lar\u0131, ‚kahrolsun emperyalizm ve fa\u015fizm‘ s\u00f6zleriyle bitirdiler… 1960’lar, 1970’ler, Amerika’n\u0131n ‚demokrasi kahraman\u0131‘ olmad\u0131\u011f\u0131, siyasal \u0130slamc\u0131lar\u0131n, sa\u011fc\u0131lar\u0131n, muhafazak\u00e2rlar\u0131n, as\u0131l stat\u00fckocular\u0131n, ‚Kom\u00fcnizmle M\u00fccadele Dernekleri‘ ve ‚komando kamplar\u0131‘ \u00f6rg\u00fctleyicilerinin, ‚Kanl\u0131 Pazar‘ sorumlular\u0131n\u0131n, \u2018muhafazakar demokrat\u2019 hatta iktidarlar\u0131n\u0131n ilk y\u0131llar\u0131nda oldu\u011fu gibi ‚devrimci‘ ilan edilmedikleri g\u00fcnlerdi\u2026<\/p>\n\n\n\n \u00dcniversiteler, i\u015f\u00e7ilerle, emek\u00e7ilerle da dayan\u0131\u015fman\u0131n merkezleriydi. T\u00fct\u00fcn \u00fcreticilerinden, f\u0131nd\u0131k \u00fcreticilerine, fabrikalardan, gecekondulara kadar herkesin yan\u0131nda onlar vard\u0131. Sokaklar ve zorunlu i\u00e7 g\u00f6\u00e7ten dolay\u0131 hen\u00fcz fazla ortaya \u00e7\u0131kmayan \u2018varo\u015flar\u2019 hen\u00fcz siyasal \u0130slamc\u0131lara terk edilmemi\u015fti. Nostaljik bir bak\u0131\u015ftan \u00f6te, kelimenin tam anlam\u0131yla, bir\u00e7ok de\u011ferin bug\u00fcnk\u00fc gibi yok say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131, i\u00e7inin bo\u015falt\u0131lmad\u0131\u011f\u0131, ideolojilerin ve fikrin k\u00fc\u00e7\u00fcmsenmedi\u011fi, yeni fa\u015fizmin de\u011fi\u015fim ve demokrasi diye sunul(a)mad\u0131\u011f\u0131, belli bir safl\u0131\u011f\u0131n ve idealistli\u011fin a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131n\u0131n hissedildi\u011fi, elle tutuldu\u011fu bir hava vard\u0131, e\u015fit, \u00f6zg\u00fcr ve karde\u015f\u00e7e bir gelecek hayali vard\u0131\u2026 Bu \u00f6yle kal\u0131c\u0131 bir foto\u011fraf oldu ki, binlerce belki de y\u00fcz binlerce insan \u00e7ocuklar\u0131na Deniz ismini koydu, yetmedi Denizler gibi olma iste\u011fi aradan 49 y\u0131l ge\u00e7se de hi\u00e7 bitmedi ve onlar siyasi iklim ne olursa olsun her seferinde k\u00fcllerinden yeniden do\u011fdular. \u0130dam edildikleri g\u00fcn 6 May\u0131s Anadolu\u2019daki yayg\u0131n bir inanca g\u00f6re <\/strong>\u201c<\/strong>H\u0131d\u0131rellez\u2019e\u201d yani \u201ckarada H\u0131z\u0131r\u2019\u0131n, denizde de \u0130lyas\u2019\u0131n zorda ve darda kalanlar\u0131n yard\u0131m\u0131na ko\u015ftu\u011fu\u201d g\u00fcne denk gelince efsaneleri daha da b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u2026<\/p>\n\n\n\n Devirleri daim, \u201cakrabalar\u0131\u201d ise hep \u00e7ok olsun!<\/p>\n\n\n\n 6 May\u0131s 2021, \u0130stanbul<\/p>\n\n\n\n
K\u00f6ro\u011flu gibi, Pir Sultan gibi\u2026
Ya\u015f\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fclt\u00fclerek as\u0131lan Seyit R\u0131za ya da ya\u015f\u0131 b\u00fcy\u00fct\u00fclerek as\u0131lan Erdal Eren gibi\u2026
Denizlerin Mustafa Kemal\u2019i gibi\u2026
Ve bu ger\u00e7ek, \u00f6yle bir ger\u00e7ekliktir ki, ne <\/strong>sat\u0131n al\u0131nabilir, ne de vazge\u00e7ilebilir!
* * *
1960 sonlar\u0131nda T\u00fcrkiye \u00fcniversiteleri, sorgulaman\u0131n ve dinamizmin merkeziydiler. Toplum ve toplumsal ili\u015fkiler, y\u00f6netim bi\u00e7imleri sorgulan\u0131yordu. Bug\u00fcn sahiplenilmi\u015f gibi yap\u0131lan ve neredeyse kendileri d\u0131\u015f\u0131ndaki b\u00fct\u00fcn toplumsal kimliklere d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131n arac\u0131 olarak kullan\u0131lan bayrak, o g\u00fcnlerde anti-emperyalizmin simgesiydi. Ulusal Kurtulu\u015f Sava\u015f\u0131’n\u0131 \u00f6nemseyen Denizler, bayraklarla yapt\u0131klar\u0131 g\u00f6sterilerde ‚Ba\u011f\u0131ms\u0131z T\u00fcrkiye’yi \u00f6ne \u00e7\u0131kar\u0131p Dolmabah\u00e7e’de 6. Filo’daki Amerikan askerlerini denize d\u00f6kerken, Vietnam’daki Ho Amcalar\u0131’n\u0131 da unutmuyorlard\u0131. Onlar hem yurtsever hem de enternasyonalistti!<\/p>\n\n\n\n
* * *
O d\u00f6nemlerde \u00fcniversiteler, eski cevaplar\u0131n yerine, ak\u0131llardaki ’ni\u00e7inlere\u2019 yeni cevaplar arayan merkezlerdi. Yani bug\u00fcnk\u00fc gibi eski cevaplar\u0131, yeni cevap gibi sunma \u015fans\u0131 yoktu!<\/p>\n\n\n\n
* * *
\u00dcniversiteler ayd\u0131nlanma merkeziydi. Oysa bug\u00fcn o \u00fcniversiteler yok\u2026
(Bo\u011fazi\u00e7i\u2019nin \u2018yaln\u0131zl\u0131\u011f\u0131\u2019 da bundan\u2026)
O d\u00f6nemin ayd\u0131nlanma hareketinde belirleyici olan akl\u0131 ve bilimi \u00f6ne \u00e7\u0131karmak, sistemi sorgulamak ve ideallerin pe\u015finden gitmekmi\u015f\u2026
Can Y\u00fccel\u2019in dedi\u011fi gibi \u201cdevrimin bir uzun ko\u015fu\u201d oldu\u011funu bilip, \u201conun en g\u00fczel y\u00fcz metresini\u201d ko\u015fmakm\u0131\u015f\u2026
\u0130nand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kararl\u0131l\u0131kla dile getirme ve s\u00f6yledi\u011finin arkas\u0131nda durmak imi\u015f\u2026
\u00d6yle olduklar\u0131 ve her daim s\u00f6ylediklerinin arkas\u0131nda durduklar\u0131 i\u00e7in onlar\u0131n foto\u011fraflar\u0131 hep 20\u2019li ya\u015flar\u0131n foto\u011fraf\u0131 olarak kald\u0131!<\/p>\n\n\n\n